Tin tổng hợp tuần (7/11/2025)

Review Podcast

Kỹ sư Trung Quốc, Luật sư Mỹ: Luận điểm gây bão của Dan Wang trong “Breakneck” | Trò chuyện với Dan Wang – Ngẫm

Tổng hợp

Bong bóng khoa học, Thám hiểm tri thức – Các tín hiệu sớm dự báo thành công trong khởi nghiệp và kinh tế | NCKH #1 – Ngẫm

Phân tích sâu

Cuộc đua thế kỷ (Phần 2) – Phân tích chiến lược hệ thống trong chiến tranh chip Mỹ-Nhật | Phân tích – Ngẫm

Đầu tư mạo hiểm toàn cầu nửa đầu năm 2025 | Phân tích – Ngẫm

Phân tích động lực đằng sau chủ trương thúc đẩy Khoa học và Đổi mới | Phân tích sâu – Ngẫm

Tin khác về Việt Nam

Thương hiệu Việt

Những bước đi táo bạo và tầm nhìn vượt giới hạn của các “ông lớn”

Tâm điểm của sự chú ý tuần qua thuộc về Tập đoàn Vingroup của tỷ phú Phạm Nhật Vượng với những động thái cho thấy tham vọng không ngừng mở rộng. Gây chấn động nhất là việc thành lập Công ty Vinspace với vốn điều lệ 300 tỷ đồng, đánh dấu bước chân đầu tiên vào lĩnh vực đầy thách thức là sản xuất máy bay và tàu vũ trụ. Không dừng lại ở đó, Vingroup cũng chính thức gia nhập đường đua giải trí khi thành lập V-Film, một “tân binh” giàu tiềm lực hứa hẹn sẽ làm thay đổi cục diện ngành sản xuất phim và gameshow vốn đã rất cạnh tranh.

Cùng với Vingroup, cuộc đua xây dựng hạ tầng số của Việt Nam cũng nóng lên khi Tổng công ty Phát triển Đô thị Kinh Bắc (KBC) tuyên bố hợp tác đầu tư dự án trung tâm dữ liệu AI quy mô “khủng” tại TP.HCM. Với tổng vốn đầu tư gần 2 tỷ USD và công suất lên tới 200MW, dự án này cho thấy các doanh nghiệp Việt Nam đang quyết liệt đầu tư vào hạ tầng của tương lai, sẵn sàng cạnh tranh với các đối thủ lớn trong khu vực.

Trong khi đó, “đế chế” bán lẻ của ông Nguyễn Đức Tài, Thế Giới Di Động (MWG), lại có bước đi chiến lược mang tính chiều sâu. Công ty quyết định tái cấu trúc hai chuỗi nhà thuốc An Khang và mẹ và bé AVAKids bằng cách thành lập các công ty con riêng biệt để quản lý. Động thái này nhằm chuyên biệt hóa hoạt động, giúp mỗi chuỗi có sự linh hoạt và chiến lược phát triển độc lập, thể hiện tư duy tối ưu hóa để tăng trưởng bền vững trong dài hạn.

Thế hệ kế cận

Không chỉ các tập đoàn lớn, thế hệ doanh nhân trẻ cũng đang khẳng định dấu ấn mạnh mẽ với một tư duy lãnh đạo mới. Startup thời trang D2C Coolmate của CEO Phạm Chí Nhu vừa công bố hoàn thành vòng gọi vốn Series C từ ba quỹ lớn châu Á. Nguồn vốn này sẽ giúp Coolmate thực hiện các mục tiêu tham vọng: mở rộng sang thị trường đồ nữ, phát triển kênh bán hàng trực tiếp và đẩy mạnh xuất khẩu.

Câu chuyện của Coolmate là minh chứng cho một làn sóng các CEO 9X đang định hình lại khái niệm “tăng trưởng”. Thay vì chạy theo tốc độ, họ chọn đi vào chiều sâu, tập trung vào giá trị cốt lõi và con người. Như các CEO của WINDSoft, Hadu Sushi, và VCO Group đã chia sẻ, thành công bền vững không chỉ nằm ở doanh thu, mà ở việc xây dựng được năng lực nội tại, một đội ngũ vững mạnh và một mô hình kinh doanh có khả năng chống chịu trước biến động.

Ngay cả trong lĩnh vực hàng tiêu dùng, tư duy này cũng được thể hiện rõ nét. Thương hiệu mỹ phẩm thuần chay BioHealth đã gây ấn tượng với hai TVC quảng cáo sáng tạo, không chỉ bán sản phẩm mà còn kể câu chuyện về nỗ lực tạo ra sản phẩm Việt an toàn, lành tính, “chữa lành” những vấn đề thực tế của người tiêu dùng.

Kiên định với giá trị cốt lõi và niềm tự hào dân tộc

Giữa bối cảnh kinh tế đầy thách thức, tinh thần kiên định và niềm tự hào dân tộc lại càng tỏa sáng. Câu chuyện của CEO GENKAI Nguyễn Công Nam Hiến là một ví dụ điển hình. Từ hai bàn tay trắng, anh đã xây dựng nên một “đế chế” rong biển Việt, cạnh tranh sòng phẳng với các đối thủ ngoại. Triết lý của anh rất rõ ràng: từ chối “bán linh hồn” cho các tập đoàn nước ngoài để giữ vững một thương hiệu do người Việt làm chủ, vì người Việt.

Tương tự, “Vua tôm giống” Lương Thanh Văn của Tập đoàn Việt Úc cũng cho thấy một bản lĩnh phi thường. Dù phải đưa ra quyết định đau đớn là cắt giảm gần 300 nhân sự do thị trường khó khăn, ông vẫn quyết đoán đầu tư hàng triệu USD vào công nghệ di truyền Genomics. Đây là một nước cờ chiến lược với tham vọng rút ngắn 30 ngày nuôi tôm, giảm giá thành, và đưa con tôm Việt Nam cạnh tranh trực tiếp với các cường quốc như Ecuador hay Ấn Độ.

Ngay cả trong ngành ngân hàng vốn ưa chuộng tốc độ, Tổng Giám đốc ACB Từ Tiến Phát cũng chọn một triết lý lãnh đạo khác biệt: điềm tĩnh, kỷ luật và đặt con người làm trung tâm. Ông khẳng định AI sẽ không cướp đi việc làm, mà người biết dùng AI sẽ thay thế người không biết dùng, nhấn mạnh chiến lược của ACB là tái đào tạo thay vì cắt giảm nhân sự.

Vĩ mô

Động lực tăng trưởng chính đến từ sản xuất và ngoại thương

Điểm sáng nổi bật nhất là hoạt động sản xuất công nghiệp và xuất nhập khẩu. Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) 10 tháng tăng 9,2% so với cùng kỳ, cao hơn mức tăng của năm 2024. Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục là đầu tàu dẫn dắt với mức tăng 10,5%, đặc biệt ở các lĩnh vực sản xuất xe có động cơ, sản phẩm cao su, plastic và dệt may.

Sức mạnh sản xuất này đã tạo nền tảng vững chắc cho hoạt động ngoại thương bùng nổ. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa 10 tháng đạt con số ấn tượng 762,44 tỷ USD, tăng 17,4% so với cùng kỳ. Đáng chú ý, Việt Nam tiếp tục duy trì vị thế xuất siêu với mức thặng dư thương mại gần 20 tỷ USD.

Niềm tin của nhà đầu tư và sức bật của thị trường nội địa

Niềm tin vào môi trường kinh doanh của Việt Nam được khẳng định qua dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI). 10 tháng đầu năm, Việt Nam đã thu hút hơn 31,5 tỷ USD vốn FDI đăng ký, tăng 15,6%. Quan trọng hơn, số vốn FDI thực hiện (giải ngân) đạt 21,3 tỷ USD, tăng 8,8% và là mức cao nhất trong 5 năm qua, cho thấy các dự án đang được triển khai nhanh chóng và hiệu quả.

Song song với các động lực từ bên ngoài, thị trường nội địa cũng cho thấy sức bật mạnh mẽ. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 9,3%, đạt gần 5,77 triệu tỉ đồng. Dẫn đầu đà phục hồi là ngành du lịch lữ hành (tăng 19,8%) và dịch vụ lưu trú, ăn uống (tăng 14,6%), cho thấy chi tiêu của người dân đang phục hồi tốt sau các giai đoạn khó khăn. Nền tảng cho sự phục hồi này được hỗ trợ bởi lạm phát được kiểm soát tốt, với chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 10 chỉ tăng nhẹ 0,2%.

Bức tranh tương phản về “sức khỏe” doanh nghiệp

Tuy nhiên, bức tranh kinh tế vẫn tồn tại những mảng màu tương phản. Dù số lượng doanh nghiệp thành lập mới rất khả quan (gần 18.000 doanh nghiệp trong tháng 10 và gần 163.000 doanh nghiệp trong 10 tháng), số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường cũng ở mức đáng báo động.

Chỉ trong tháng 10, đã có hơn 6.000 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh (tăng 32,9% so với tháng trước) và hơn 4.500 doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể (tăng vọt 128,3% so với cùng kỳ). Tính trung bình mỗi tháng trong 10 tháng qua, có tới 19.100 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường. Điều này cho thấy môi trường kinh doanh tuy sôi động nhưng cũng vô cùng khắc nghiệt, sự cạnh tranh và quá trình thanh lọc đang diễn ra rất mạnh mẽ.

Tài chính

Điểm sáng từ kinh tế vĩ mô và nỗ lực dịch chuyển các dòng vốn lớn

Một tín hiệu tích cực là báo cáo về thu ngân sách nhà nước 10 tháng đầu năm đã vượt 10% dự toán, cho thấy nền kinh tế đang có sức phục hồi và hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định. Đây là nền tảng quan trọng để chính phủ thực thi các chính sách tài khóa, đặc biệt là đẩy mạnh chi đầu tư phát triển.

Trong bối cảnh đó, câu chuyện về “khơi thông dòng vốn” trở thành tâm điểm. Một nguồn lực khổng lồ lên tới hàng chục tỉ đô la từ ngành bảo hiểm đang được kỳ vọng sẽ trở thành trụ cột đầu tư dài hạn cho hạ tầng và phát triển bền vững, thay vì chỉ “nằm yên” trong ngân hàng. Cùng lúc đó, các quy định mới về quản lý vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp cũng đang được siết chặt hơn, nhằm nâng cao hiệu quả quản trị và chống tiêu cực.

Ở cấp độ doanh nghiệp, Vingroup gây chú ý với khối tiền mặt khổng lồ gần 80.000 tỷ đồng. Việc “giải mã” dòng tiền này cho thấy tập đoàn đang huy động mạnh mẽ từ các khoản phải trả và nợ vay để dồn lực đầu tư vào các dự án lớn, đặc biệt là VinFast, thể hiện chiến lược đầu tư đầy tham vọng của một trong những thương hiệu hàng đầu Việt Nam.

Sự biến động, rủi ro và các cuộc tranh luận trên thị trường đầu tư

Trái ngược với sự ổn định vĩ mô, các thị trường đầu tư cho nhà đầu tư cá nhân lại chứng kiến nhiều biến động. Thị trường chứng khoán liên tiếp có những cú “tàu lượn” với biên độ lớn trong phiên, phản ánh tâm lý thận trọng và thiếu chắc chắn của dòng tiền ngắn hạn, đặc biệt khi tỷ lệ sử dụng đòn bẩy (margin) đang ở mức cao. Dù vậy, trong dài hạn, các chuyên gia vẫn kỳ vọng vào tiến trình nâng hạng thị trường và sự phục hồi của các ngành như bán lẻ và đầu tư công.

Trên thị trường bất động sản, Ngân hàng Nhà nước đã phải ra cảnh báo về việc các ngân hàng cho vay để đặt cọc, một dấu hiệu cho thấy dòng vốn tín dụng đang có nguy cơ chảy vào hoạt động “lướt sóng” quá lớn, tiềm ẩn rủi ro nợ xấu.

Trong khi đó, thị trường vàng cũng nóng lên với mức giá chênh lệch cao so với thế giới, làm dấy lên cuộc tranh luận về việc có nên đánh thuế giá trị gia tăng (VAT) 10% với giao dịch vàng hay không. Đề xuất này nhằm hạn chế đầu cơ, nhưng các chuyên gia lại lo ngại sẽ gây ra tình trạng “thuế chồng thuế” và chưa phải là giải pháp căn cơ vào thời điểm này.

Những khung pháp lý mới đang được định hình

Trước những vận động của nền kinh tế, chính sách quản lý cũng đang có những bước chuyển mình quan trọng. Đáng chú ý nhất là việc Chính phủ ban hành Nghị quyết thí điểm thị trường tài sản mã hóa, một bước đi để quản lý “vùng xám” có quy mô ước tính lên tới 200 tỷ USD với 21 triệu người tham gia. Cuộc tranh luận hiện nay tập trung vào việc có nên cho phép nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước tham gia ngay từ đầu hay không để không bỏ lỡ tiềm năng nội lực.

Đối với tín dụng tiêu dùng, Ngân hàng Nhà nước cũng đang đề xuất nâng hạn mức cho vay tại các công ty tài chính từ 100 triệu lên 400 triệu đồng. Điều này phản ánh sự gia tăng về mức sống và nhu cầu chi tiêu của người dân, cho thấy chính sách đang dần điều chỉnh để phù hợp hơn với thực tế.

Khác

Tầm nhìn tăng trưởng “bất khả thi” và vai trò đầu tàu của doanh nghiệp Việt

Một trong những chủ đề nổi bật nhất tuần qua là cuộc thảo luận xung quanh mục tiêu tăng trưởng GDP hai con số của Việt Nam trong những năm tới. Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, đây là một mục tiêu “bất khả thi” nếu nhìn vào lịch sử thế giới, nhưng hoàn toàn có thể trở thành hiện thực nếu Việt Nam dám đổi mới thể chế và tư duy.

Chìa khóa để hiện thực hóa khát vọng này chính là việc đặt niềm tin và trao trọng trách cho khu vực kinh tế tư nhân. Những “đại bàng” của Việt Nam như Sun Group, Vingroup, Hòa Phát, THACO… không còn là những cái tên bên lề mà đã trở thành lực lượng tiên phong, đảm nhận các dự án tầm cỡ quốc gia, từ sân bay, sản xuất công nghiệp đến hạ tầng giao thông.

Cú hích từ siêu hạ tầng và dòng vốn công nghệ toàn cầu

Để các thương hiệu Việt vươn xa, nền tảng hạ tầng phải đi trước một bước. Quyết định đầu tư 82.000 tỷ đồng để phát triển hệ thống cảng biển Bà Rịa – Vũng Tàu là một bước ngoặt lịch sử. Kế hoạch này không chỉ nâng cấp cụm cảng nước sâu Cái Mép – Thị Vải trở thành một trung tâm trung chuyển hàng đầu châu Á, mà còn tạo ra “cửa ngõ” chiến lược để hàng hóa Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Song song đó, sự hiện diện của những “gã khổng lồ” công nghệ như Intel tiếp tục khẳng định vị thế của Việt Nam. Với giá trị xuất khẩu đóng góp hơn 96,2 tỷ USD, Intel không chỉ là một nhà máy lắp ráp mà còn đang “gieo hạt” cho tương lai bằng cách đào tạo hàng ngàn kỹ sư và kiến tạo một hệ sinh thái công nghệ cao. Điều này tạo ra một nền tảng nhân lực và công nghệ vững chắc, là bệ phóng cho chính các doanh nghiệp công nghệ trong nước.

Cùng với đó, các dự án hạ tầng đô thị như tuyến metro số 3 (đoạn Ga Hà Nội – Hoàng Mai) với vốn đầu tư hơn 40.500 tỷ đồng, đang góp phần hiện đại hóa bộ mặt các thành phố lớn, giải quyết các vấn đề giao thông và tạo động lực phát triển kinh tế – xã hội.

Chuyển dịch năng lượng và hoàn thiện thể chế

Sự phát triển của Việt Nam không chỉ tập trung vào tốc độ mà còn hướng đến chất lượng và tính bền vững. Một trong những cải cách quan trọng đang được đặt ra là xóa bỏ bù chéo giá điện. Đây là bước đi cần thiết để tạo ra sự công bằng giữa các nhóm khách hàng (sinh hoạt và sản xuất), minh bạch hóa chi phí ngành điện và quan trọng nhất là thu hút đầu tư tư nhân vào lĩnh vực năng lượng, đặc biệt là năng lượng tái tạo.

Chủ trương này được cụ thể hóa qua tiềm năng phát triển điện mặt trời mái nhà tại các khu công nghiệp. Với tiềm năng lên tới 25.000 MWp, đây là giải pháp chiến lược giúp doanh nghiệp tự chủ năng lượng, giảm chi phí và đáp ứng các tiêu chuẩn xanh trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, để hiện thực hóa, Việt Nam cần khẩn trương hoàn thiện khung pháp lý cho mô hình này. Tương tự, đề xuất thử nghiệm hoán cải xe xăng sang điện cũng cho thấy xu hướng chuyển đổi xanh đang diễn ra mạnh mẽ, nhưng đồng thời cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc xây dựng hành lang pháp lý để quản lý và khuyến khích.

Chăm lo an sinh, phát triển đồng bộ từ nông thôn đến thành thị

Tăng trưởng kinh tế sẽ không trọn vẹn nếu không đi đôi với việc nâng cao chất lượng cuộc sống và đảm bảo an sinh xã hội. Báo cáo về Chương trình Nông thôn mới sau gần 5 năm với hơn 6.000 xã đạt chuẩn và thu nhập nông thôn tăng 1,4 lần là một thành tựu ấn tượng, cho thấy sự quan tâm sâu sắc đến phát triển đồng đều trên cả nước.

Tại các đô thị, sự an toàn của người dân cũng được đặt lên hàng đầu. Việc TP.HCM chi hơn 32 tỷ đồng để kiểm định 186 chung cư cũ là một động thái cần thiết để đảm bảo an toàn cho hàng ngàn hộ dân, thể hiện trách nhiệm của chính quyền trong việc quản lý và cải tạo đô thị. Cùng với đó, các chính sách xã hội hóa y tế nông thôn thông qua ưu đãi thuế và hợp tác công-tư (PPP) đang giúp đưa dịch vụ y tế chất lượng đến gần hơn với người dân ở những vùng còn khó khăn.

Tin khác về Đông Nam Á

Việt Nam: Thị trường cà phê Robusta biến động trước thềm bão lớn

Thị trường cà phê Robusta của Việt Nam, nước sản xuất hàng đầu thế giới, đã trải qua một tuần đầy biến động. Giá cà phê kỳ hạn tại London đã sụt giảm mạnh sau khi số liệu cho thấy lượng cà phê xuất khẩu trong tháng 10 của Việt Nam tăng vọt 55% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, đà giảm này đang bị kìm hãm bởi lo ngại về cơn bão Kalmaegi sắp đổ bộ vào Tây Nguyên. Cơn bão được dự báo sẽ gây mưa lớn, có khả năng gây thiệt hại cho vụ mùa đang trong giai đoạn thu hoạch, ảnh hưởng đến sản lượng và chất lượng hạt cà phê. Các nhà giao dịch đang theo dõi sát sao giữa hai yếu tố: nguồn cung dồi dào hiện tại và rủi ro sụt giảm sản lượng trong tương lai gần.

Malaysia: Giữ nguyên lãi suất và đối mặt thách thức nguồn cung dầu ăn đã qua sử dụng

Tại Malaysia, bức tranh kinh tế có những điểm sáng và thách thức đan xen. Về chính sách vĩ mô, Ngân hàng Trung ương Malaysia (BNM) đã quyết định giữ nguyên lãi suất chính sách qua đêm (OPR) ở mức 2,75%. Giới chuyên gia kinh tế dự báo mức lãi suất này có thể sẽ được duy trì ít nhất đến giữa năm 2026. Tuy nhiên, có sự chia rẽ trong quan điểm: một số cho rằng BNM có thể cắt giảm lãi suất vào giữa năm 2026 để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trước bối cảnh nhu cầu bên ngoài suy yếu, trong khi số khác tin rằng kinh tế nội địa đủ vững để không cần đến biện pháp này.

Trên phương diện ngành hàng, Malaysia đang đối mặt với một thách thức mới. Lượng dầu ăn đã qua sử dụng xuất khẩu của nước này được dự báo sẽ chịu áp lực lớn vào năm 2026. Nguyên nhân là do một nhà máy sản xuất nhiên liệu hàng không bền vững (SAF) trong nước đã đi vào hoạt động, tạo ra nhu cầu lớn về loại nguyên liệu này. Điều này buộc các doanh nghiệp trong nước phải cạnh tranh thu mua dầu ăn đã qua sử dụng, làm giảm nguồn cung cho xuất khẩu và có thể khiến chính phủ phải xem xét các biện pháp can thiệp để đảm bảo đủ nguyên liệu cho công nghiệp nội địa.

Campuchia: Ngành du lịch lao đao vì nạn lừa đảo và xung đột biên giới

Trái ngược với những diễn biến kinh tế, ngành du lịch của nước láng giềng Campuchia lại đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng, bất chấp việc vừa khánh thành các sân bay quốc tế hiện đại. Lượng du khách quốc tế đến Campuchia trong 8 tháng đầu năm 2025 đã giảm 5.6% so với cùng kỳ.

Hai nguyên nhân chính được chỉ ra:

• Nạn lừa đảo trực tuyến và buôn người: Những thông tin tiêu cực về các trung tâm lừa đảo và nguy cơ an toàn đã trở thành rào cản lớn nhất, khiến du khách quốc tế lo ngại. Nhiều quốc gia như Hàn Quốc, Ấn Độ đã phải phát cảnh báo du lịch.
• Xung đột biên giới với Thái Lan: Việc biên giới bị đóng cửa sau cuộc xung đột vào tháng 7 đã khiến lượng khách từ Thái Lan – thị trường lớn nhất của Campuchia – sụt giảm nghiêm trọng tới 28.2%.

Dù chính phủ Campuchia khẳng định đang nỗ lực trấn áp tội phạm, nhưng hình ảnh của ngành du lịch nước này đã bị ảnh hưởng nặng nề, gây khó khăn cho các doanh nghiệp và mục tiêu phục hồi kinh tế.

Tin khác về thế giới

Trung Quốc

Thị trường Trung Quốc: cạnh tranh nội địa khốc liệt và tái cấu trúc từ cấp cao

Câu chuyện nổi bật nhất có lẽ là việc Starbucks, một biểu tượng của văn hóa phương Tây, phải bán đi 60% cổ phần mảng bán lẻ tại Trung Quốc. Từng có thời điểm cứ 15 giờ lại mở một cửa hàng mới, giờ đây Starbucks phải đối mặt với một thực tế phũ phàng: sự cạnh tranh dữ dội từ các thương hiệu nội địa như Luckin Coffee (với giá rẻ bằng một phần ba) và các chuỗi trà sữa như Mixue Bingcheng, cùng với xu hướng người tiêu dùng trẻ ủng hộ hàng “made in China” và sự thắt chặt chi tiêu do kinh tế chững lại.

Câu chuyện của Starbucks không phải là cá biệt, mà là một lát cắt phản ánh những thách thức rộng lớn hơn. Nền kinh tế hàng đầu cấp tỉnh của Trung Quốc là Quảng Đông đang có dấu hiệu hụt hơi, bị tỉnh Giang Tô thu hẹp khoảng cách đáng kể do sụt giảm mạnh trong đầu tư vào tài sản cố định.

Trước những thách thức này, Bắc Kinh đang thể hiện một chiến lược rõ ràng: củng cố và hợp nhất để tạo ra những “nhà vô địch quốc gia”. Điều này được thấy rõ qua việc hai hãng đúc chip lớn nhất là SMIC và Hua Hong khởi động làn sóng sáp nhập do nhà nước hậu thuẫn. Thay vì đầu tư dàn trải, Trung Quốc đang tập trung nguồn lực để xây dựng các tập đoàn mạnh, đủ sức cạnh tranh toàn cầu và tự chủ về công nghệ. Đồng thời, chính phủ cũng công bố một kế hoạch đầy tham vọng nhằm tích hợp sâu rộng Trí tuệ Nhân tạo (AI) vào hệ thống y tế quốc gia, cho thấy quyết tâm làm chủ các công nghệ tương lai.

Doanh nghiệp Trung Quốc “Mang chuông đi đánh xứ người”: Thành công và chông gai

Trong khi thị trường nội địa trở nên chật chội, các doanh nghiệp Trung Quốc lại đang gặt hái thành công ấn tượng ở nước ngoài. Các nhà sản xuất xe điện (EV) như BYD và Great Wall đang thống trị thị trường Brazil nhờ giá cả cạnh tranh và chiến lược đầu tư sản xuất tại chỗ. Tại Ả Rập Xê Út, trong cơn sốt xây dựng nghìn tỷ đô la của “Tầm nhìn 2030”, các nhà thầu xây dựng Trung Quốc đang rất được săn đón nhờ kinh nghiệm và năng lực thi công các dự án khổng lồ.

Tuy nhiên, con đường vươn ra toàn cầu không hề bằng phẳng. Các gã khổng lồ thời trang nhanh và công nghệ như Shein và TikTok đang đối mặt với áp lực pháp lý ngày càng lớn tại châu Âu. Cả hai đều bị EU siết chặt quản lý theo Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (DSA), đối mặt với nguy cơ bị phạt nặng vì các vấn đề liên quan đến nội dung độc hại, hàng giả và bảo vệ trẻ em. Thậm chí, Pháp còn tiến hành cấm nền tảng của Shein vì cáo buộc bán các sản phẩm bất hợp pháp.

Câu chuyện của Huawei trong lĩnh vực ô tô cũng cho thấy sự phức tạp này. Mặc dù thương hiệu Aito hợp tác với Seres thành công rực rỡ, Huawei lại gặp khó khăn trong việc nhân rộng mô hình này với các đối tác khác, cho thấy giới hạn trong chiến lược của họ.

Địa chính trị định hình lại dòng chảy thương mại và nhân tài

Các yếu tố địa chính trị đang trở thành động lực chính định hình lại các dòng chảy kinh tế. Cuộc cạnh tranh công nghệ Mỹ – Trung đã gây ra mâu thuẫn nội bộ sâu sắc tại nhà sản xuất chip Hà Lan Nexperia giữa trụ sở châu Âu và công ty mẹ Trung Quốc. Mặt khác, căng thẳng Nga – phương Tây lại đang thúc đẩy sự quan tâm đến các tuyến vận tải biển qua Bắc Cực như một giải pháp thay thế, dù tính khả thi về thương mại vẫn còn là dấu hỏi lớn.

Một ví dụ điển hình khác là Hồng Kông đang nổi lên như một trung tâm giáo dục quốc tế. Khi các nước phương Tây như Mỹ, Anh siết chặt chính sách visa cho sinh viên nước ngoài, Hồng Kông đã chớp lấy cơ hội để thu hút nhân tài và dòng tiền, đồng thời lên kế hoạch đại tu hệ thống mã hóa tài chính để chống lại “mối đe dọa lượng tử”, khẳng định tham vọng trở thành một trung tâm công nghệ và tài chính của tương lai.

Tuy nhiên, giữa những căng thẳng, vẫn có những tín hiệu tích cực. Hội chợ Canton ghi nhận số người tham dự kỷ lục, đáng chú ý là sự quay trở lại của người mua Mỹ, cho thấy các yếu tố kinh tế và hiệu quả sản xuất đôi khi vẫn có thể vượt qua rào cản chính trị.

Hoa Kỳ

Bức tranh kinh tế vĩ mô đầy tương phản: tăng trưởng chậm lại và bất bình đẳng gia tăng

Thị trường lao động Mỹ đang phát đi những tín hiệu đáng lo ngại. Dữ liệu cho thấy tháng 10 vừa qua có số lượng việc làm bị cắt giảm cao nhất trong vòng 22 năm. Mặc dù khu vực tư nhân có ghi nhận một sự gia tăng nhẹ về việc làm, đây lại là lần tăng đầu tiên kể từ tháng 7 và con số này rất khiêm tốn. Đáng báo động hơn, sự tăng trưởng này chủ yếu đến từ các tập đoàn lớn, trong khi các doanh nghiệp nhỏ – vốn được coi là động lực chính của nền kinh tế – lại đang liên tục cắt giảm nhân sự.

Điều này phản ánh rõ nét một nền kinh tế “hình chữ K”. Chính sách lãi suất thắt chặt của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đã tác động không đồng đều: “nhánh dưới” của chữ K, bao gồm những người tiêu dùng có thu nhập thấp và các doanh nghiệp nhỏ, đang bị siết chặt bởi chi phí vay mượn cao và buộc phải cắt giảm chi tiêu. Trong khi đó, “nhánh trên” của chữ K, bao gồm các tập đoàn công nghệ lớn và giới nhà giàu, dường như không bị ảnh hưởng, thậm chí còn tiếp tục đầu tư mạnh mẽ, đặc biệt là vào lĩnh vực Trí tuệ Nhân tạo (AI). Sự căng thẳng đối với người dân thường còn thể hiện qua một khía cạnh thú vị: việc tận dụng các phần thưởng từ thẻ tín dụng cao cấp đã trở nên phức tạp đến mức giống như một “công việc bán thời gian”.

Chính sách của Trump và những hậu quả chính trị

Giữa bối cảnh kinh tế đó, các chính sách của Tổng thống Trump tiếp tục gây ra nhiều tranh cãi và bất ổn. Gần một nửa hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ hiện phải chịu thuế quan cao, và tính hợp pháp của phần lớn các loại thuế này đang bị Tòa án Tối cao xem xét. Sự không chắc chắn về thuế quan tạo ra một môi trường kinh doanh đầy rủi ro cho các đối tác thương mại toàn cầu.

Song song đó, nước Mỹ đang trải qua kỳ đóng cửa chính phủ dài nhất trong lịch sử, xuất phát từ bế tắc chính trị gay gắt. Tình trạng này gây ra sự gián đoạn nghiêm trọng cho các dịch vụ công, từ việc thu thập dữ liệu kinh tế đến các chuyến bay bị hoãn, hủy do thiếu hụt kiểm soát viên không lưu. Tác giả của một bài phân tích đã liên kết trực tiếp các vấn đề kinh tế như lạm phát, việc làm và thuế quan với kết quả bầu cử không mấy khả quan gần đây của Đảng Cộng hòa, cho thấy sự bất mãn của cử tri đang gia tăng.

Giao lộ giữa công nghệ, tiền điện tử và quyền lực

Cuộc bùng nổ công nghệ, đặc biệt là việc xây dựng các trung tâm dữ liệu khổng lồ, đang định hình lại bộ mặt của các vùng nông thôn nước Mỹ. Các thị trấn nhỏ ở Oregon và Maryland nhận được một lượng vốn đầu tư, việc làm và sự thịnh vượng chưa từng có. Tuy nhiên, cái giá phải trả cũng rất lớn: chi phí sinh hoạt tăng vọt, cơ sở hạ tầng quá tải, bản sắc cộng đồng bị mai một và các xung đột về môi trường, như việc xây dựng các đường dây tải điện cao thế đi qua đất nông nghiệp.

Tuy nhiên, đỉnh điểm của các cáo buộc trong tuần qua tập trung vào mối quan hệ cộng sinh giữa ngành công nghiệp tiền điện tử và gia đình Tổng thống Trump. Một loạt các bài báo điều tra đã phơi bày:

• Dòng tiền khổng lồ: Gia đình Trump đã thu về hơn 800 triệu USD tiền mặt từ các dự án tiền điện tử, chủ yếu là công ty World Liberty Financial, chỉ trong nửa đầu năm 2025. Phần lớn số tiền này đến từ các nguồn nước ngoài, bao gồm các nhà đầu tư có lịch sử pháp lý phức tạp và các quỹ đầu tư do nhà nước kiểm soát.
• Cáo buộc “Quid Pro Quo” (Có đi có lại): Vụ việc gây chấn động nhất là lệnh ân xá của Tổng thống Trump dành cho Changpeng Zhao (CZ), nhà sáng lập sàn giao dịch Binance. Các bài báo đã vạch ra một kịch bản “đáp đền” rõ ràng: Binance đã âm thầm giúp đỡ xây dựng công nghệ và quan trọng hơn là đã dàn xếp một thương vụ trị giá 2 tỷ USD sử dụng stablecoin của World Liberty, mang lại lợi nhuận khổng lồ và sự hợp pháp hóa tức thì cho công ty của gia đình Trump. Không lâu sau đó, CZ, người đã bị kết tội hình sự nghiêm trọng về chống rửa tiền, đã nhận được lệnh ân xá.

Hà Lan

Vốn được xem là niềm tự hào quốc gia và một cường quốc xuất khẩu, ngành nông nghiệp Hà Lan đang phải đối mặt với những câu hỏi hóc búa về giá trị kinh tế thực sự, những thiệt hại khổng lồ về môi trường và xã hội, cùng một hệ thống ưu đãi thuế phi lý đang âm thầm nâng đỡ nó.

Nghịch lý 1: Đóng góp kinh tế nhỏ bé nhưng hủy hoại môi trường khổng lồ

Nhà báo kinh tế Frank Kalshoven đã giáng một đòn mạnh vào hình ảnh của ngành nông nghiệp qua bài phân tích của mình. Trái ngược với con số thường được quảng bá rằng “tổ hợp nông nghiệp” đóng góp tới 6,7% cho nền kinh tế, đóng góp thực tế của ngành sản xuất nông nghiệp cốt lõi (chăn nuôi, trồng trọt) chỉ chiếm một con số khiêm tốn: khoảng 1,5% GDP.

Điều đáng nói là để tạo ra 1,5% giá trị kinh tế này, ngành nông nghiệp đang sử dụng đến một nửa diện tích đất đai của cả nước và gây ra những “chi phí ngoại vi” (external costs) khổng lồ cho xã hội. Cụ thể:

• Phát thải khí nhà kính: Chịu trách nhiệm cho 16% tổng lượng phát thải của Hà Lan.
• Ô nhiễm nitơ: Là nguồn phát thải nitơ lớn nhất.
• Thuốc trừ sâu: Sử dụng một lượng khổng lồ, lên tới 9 triệu kg vào năm 2021.
• Bụi mịn: Góp 19% tổng lượng phát thải bụi mịn.

Kalshoven thậm chí còn đặt ra một câu hỏi gai góc: Nếu quy đổi tất cả những thiệt hại về môi trường, sức khỏe và xã hội này ra tiền, liệu giá trị ròng của ngành nông nghiệp có phải là một con số âm hay không? Tức là, nó đang hủy hoại sự thịnh vượng thay vì tạo ra nó.

Nghịch lý 2: Xung đột xã hội gay gắt từ những cánh đồng hoa

Những thiệt hại về môi trường không chỉ là con số trên giấy, mà còn châm ngòi cho những xung đột xã hội sâu sắc, điển hình là “cuộc chiến hoa loa kèn” (lelietwist). Việc trồng hoa loa kèn, một ngành xuất khẩu béo bở, lại là ngành sử dụng nhiều thuốc trừ sâu nhất, trung bình 114kg/hecta.

Khi các công ty trồng hoa mở rộng sang các vùng phía Bắc và Đông Hà Lan, họ đã vấp phải sự phản kháng quyết liệt từ người dân địa phương. Người dân lo sợ cho sức khỏe của mình và con cái trước nguy cơ phơi nhiễm hóa chất, vốn có liên quan đến các bệnh thoái hóa thần kinh như Parkinson. Cuộc tranh cãi trở nên căng thẳng đến mức chính quyền nhiều địa phương phải tìm cách can thiệp, nhưng lại bị vướng vào các rào cản pháp lý. Nó cho thấy sự bất lực của chính quyền địa phương và sự thiếu vắng các quy định rõ ràng từ chính phủ trung ương, đẩy hàng xóm láng giềng vào thế đối đầu nhau.

Nghịch lý 3: Một ngành “yếu” được chống lưng bằng hàng tỷ euro tiền thuế

Vậy tại sao một ngành có đóng góp kinh tế nhỏ, gây ô nhiễm lớn và tạo ra xung đột xã hội lại có thể tồn tại và phát triển? Frank Kalshoven tiếp tục “bóc trần” sự thật trong một bài báo khác: ngành nông nghiệp, đặc biệt là những người sở hữu đất đai, đang nhận được những ưu đãi thuế khổng lồ và phi lý.

Ngoài khoản miễn thuế lợi nhuận khi bán đất nông nghiệp trị giá 2,157 tỷ euro/năm, nông dân còn được hưởng:

• Miễn thuế chuyển nhượng tài sản: Trị giá 279 triệu euro.
• Miễn thuế bất động sản: Trị giá 630 triệu euro.
• Cùng các ưu đãi nhỏ khác như miễn thuế bảo hiểm.

Tổng cộng, những khoản ưu đãi này lên tới hàng tỷ euro mỗi năm, là một hình thức trợ cấp khổng lồ được trả bằng tiền thuế của mọi công dân. Tác giả nhấn mạnh rằng những ưu đãi này được ban hành từ hàng chục năm trước với những lý do chính đáng vào thời điểm đó, nhưng những lý do này từ lâu đã không còn tồn tại.

Bối cảnh rộng hơn: Sự rạn nứt của “mô hình Polder”

Cuộc khủng hoảng trong ngành nông nghiệp không diễn ra một cách riêng lẻ. Nó phản ánh một sự rạn nứt sâu sắc hơn trong các mô hình xã hội vốn là niềm tự hào của Hà Lan. Bài báo về cuộc khủng hoảng tại Liên đoàn Công đoàn FNV cho thấy “mô hình Polder” – cơ chế đồng thuận, đàm phán ba bên (chính phủ – giới chủ – người lao động) để giải quyết các vấn đề lớn – đang bị đe dọa. Khi mà đối tác đại diện lớn nhất cho người lao động có nguy cơ tan rã, việc tìm kiếm tiếng nói chung trên toàn quốc sẽ trở nên bất khả thi.

Sự phân cực trong xã hội về vấn đề nông nghiệp và sự bế tắc của chính phủ trong việc đưa ra giải pháp cũng là một minh chứng cho thấy “mô hình Polder” đang hoạt động kém hiệu quả.

Pháp

Cuộc chiến thương mại và chủ quyền: Pháp cứng rắn với các “gã khổng lồ” nước ngoài

Tâm điểm của tuần là cuộc đối đầu căng thẳng giữa chính phủ Pháp và nền tảng thương mại điện tử Trung Quốc Shein. Sau khi phát hiện các sản phẩm bất hợp pháp như vũ khí và búp bê tình dục trẻ em, Pháp đã tung ra “hàng loạt pháo hạng nặng”:

• Chính quyền đã khởi động một chiến dịch kiểm tra quy mô lớn chưa từng có tại sân bay Roissy, chặn và mở 200.000 gói hàng của Shein để kiểm tra. Các phát hiện ban đầu cho thấy nhiều sản phẩm vi phạm, từ mỹ phẩm không phép, đồ chơi nguy hiểm đến hàng giả.
• Pháp đang thúc giục Ủy ban châu Âu sử dụng Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (DSA) để áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn, có thể lên tới 6% doanh thu toàn cầu của Shein.

Cuộc chiến với Shein là biểu hiện rõ nét cho một mối lo ngại lớn hơn được nêu trong bài xã luận của Nicolas Dufourcq, Giám đốc Bpifrance. Ông cảnh báo châu Âu đang có nguy cơ trở thành một “vùng đất bị song trùng bảo hộ”: lệ thuộc vào Mỹ về kỹ thuật số và vào Trung Quốc về công nghiệp. Ông mô tả “cơn sóng thần công nghiệp Trung Quốc” đang đe dọa phá hủy các doanh nghiệp vừa và nhỏ của châu Âu và kêu gọi Lục địa già phải “tạm thời đóng cửa” để tái vũ trang nền công nghiệp của mình.

Trong khi đó, một mối đe dọa khác từ Mỹ cũng đang bị xem nhẹ. Bài báo về Starlink của Elon Musk chỉ ra rằng các nhà mạng viễn thông Pháp đang tự mãn với mạng lưới cáp quang và 5G của mình, giống như cách họ từng xem thường Netflix. Starlink không còn là giải pháp tình thế mà đang nhanh chóng trở thành một nhà mạng di động toàn cầu, có khả năng định hình lại hoàn toàn ngành viễn thông.

Hệ quả của những yếu kém mang tính hệ thống này được thể hiện qua câu chuyện của Criteo, cựu ngôi sao của French Tech, nay đang “lưu vong” sang Mỹ. Sự ra đi này là biểu tượng cho thất bại của châu Âu trong việc tạo ra một thị trường vốn và thị trường chung thực sự cho công nghệ, đẩy các công ty thành công nhất của mình vào vòng tay của Mỹ.

Bức tranh kinh tế nội địa đầy nghịch lý

Nếu như mặt trận đối ngoại đầy sóng gió thì tình hình kinh tế – xã hội trong nước cũng không kém phần phức tạp:

• Thị trường lao động suy yếu: Lần đầu tiên sau một thời gian dài, việc làm trong khu vực tư nhân sụt giảm mạnh với gần 61.000 vị trí bị mất trong quý 3. Đáng chú ý, hai phần ba trong số này đến từ sự sụt giảm của các hợp đồng học nghề, cho thấy giới trẻ đang là đối tượng bị ảnh hưởng đầu tiên.
• Khủng hoảng ngân sách An sinh xã hội: Kế hoạch của chính phủ nhằm cứu vãn thâm hụt ngân sách An sinh xã hội đang bị các nghị sĩ tại Quốc hội “phá vỡ”. Các biện pháp quan trọng nhằm tăng thu và giảm chi đều bị bác bỏ, đẩy hệ thống vào một tình thế tài chính bấp bênh.
• Nghịch lý tài sản quốc gia: Trái ngược với những tin tức tiêu cực, tổng tài sản của nước Pháp lại tăng lên mức kỷ lục 19.559 tỷ euro. Tuy nhiên, sự gia tăng này chủ yếu đến từ tài sản tài chính (cổ phiếu, đầu tư) của các doanh nghiệp. Tài sản của các hộ gia đình gần như không tăng do giá trị bất động sản sụt giảm, trong khi tài sản của nhà nước tiếp tục “nghèo đi”.

Trường hợp điển hình về cạnh tranh trong nước: Vụ việc Doctolib

Giữa những biến động vĩ mô, câu chuyện của Doctolib, nền tảng đặt lịch hẹn y tế hàng đầu, cũng thu hút sự chú ý. Công ty vừa bị phạt hơn 4,6 triệu euro vì lạm dụng vị thế thống trị. Bài phân tích cho thấy Doctolib gần như độc quyền ở mảng đặt lịch hẹn, nhưng lại phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt trong các lĩnh vực khác như phần mềm chuyên nghiệp cho bác sĩ hay tư vấn y tế từ xa.

Ấn Độ

Từ “văn phòng hỗ trợ” trở thành trung tâm đầu não toàn cầu

Một trong những chuyển biến sâu sắc nhất đang diễn ra bên trong Ấn Độ là sự tiến hóa của các Trung tâm Năng lực Toàn cầu (GCC). Vốn được biết đến như những “văn phòng hỗ trợ” (back-office) cho các tập đoàn đa quốc gia nhằm cắt giảm chi phí, các trung tâm này giờ đây đang trở thành những trung tâm lãnh đạo chiến lược. Các công ty hàng đầu thế giới như Vanguard, Maersk và Lowe’s không còn chỉ giao cho Ấn Độ các công việc phụ trợ mà đang tích cực đặt các vị trí lãnh đạo cấp cao, bao gồm cả giám đốc công nghệ và người đứng đầu các bộ phận chức năng toàn cầu, làm việc cố định tại đây.

Sự thay đổi này cho thấy các hoạt động quan trọng như nghiên cứu & phát triển (R&D), phát triển mô hình AI, và kỹ thuật sản phẩm đang được chuyển giao mạnh mẽ sang Ấn Độ. Điều này không chỉ phản ánh sự tin tưởng vào nguồn nhân lực chất lượng cao của nước này mà còn cho thấy Ấn Độ đang dịch chuyển từ vai trò gia công sang đồng sở hữu và định hình chiến lược cho các tập đoàn toàn cầu.

Lựa chọn chiến lược khôn ngoan trong các dự án hạ tầng tỷ đô

Sự tự tin và tầm nhìn chiến lược của Ấn Độ còn được thể hiện rõ nét qua các quyết định về cơ sở hạ tầng. Đứng trước dự án đường sắt cao tốc 508 km trị giá 17 tỷ USD, Ấn Độ đã dứt khoát nói không với mô hình “trọn gói” của Trung Quốc.

Quyết định này được đưa ra sau khi chứng kiến hàng loạt quốc gia láng giềng như Indonesia, Sri Lanka và Nigeria phải vật lộn với gánh nặng nợ nần và các dự án đội vốn, chậm tiến độ. Thay vì rơi vào “bẫy nợ” tiềm tàng, Ấn Độ đã chọn hợp tác với Nhật Bản để triển khai công nghệ tàu siêu tốc Shinkansen danh tiếng. Lựa chọn này không chỉ dựa trên công nghệ vượt trội mà còn vì mô hình hợp tác của Nhật Bản, vốn tập trung vào “chất lượng, niềm tin và sự bền vững” thông qua các khoản vay lãi suất cực thấp và cam kết lâu dài. Đây là một bước đi địa chính trị và kinh tế khôn ngoan, cho thấy Ấn Độ ưu tiên sự ổn định và hiệu quả bền vững hơn là các giải pháp giá rẻ trước mắt.

Thị trường tài chính: Thận trọng nhưng đầy tiềm năng

Trong khi những chuyển biến về cơ cấu và chiến lược đang diễn ra mạnh mẽ, bức tranh trên thị trường tài chính lại có phần phức tạp hơn. Mặc dù các công ty Ấn Độ đang báo cáo kết quả kinh doanh rất tích cực, vượt xa dự báo, các nhà đầu tư nước ngoài vẫn tỏ ra thận trọng và đã rút ròng hơn 15 tỷ USD khỏi thị trường chứng khoán trong năm 2025 do lo ngại về định giá cao.

Tuy nhiên, một kịch bản thú vị đang được đặt ra: nếu “bong bóng AI” trên toàn cầu vỡ, dòng vốn có thể sẽ tìm đến những thị trường tăng trưởng nhanh như Ấn Độ như một nơi trú ẩn an toàn và tiềm năng. Điều này cho thấy, dù đối mặt với những thách thức ngắn hạn, sức hấp dẫn dài hạn của thị trường Ấn Độ vẫn rất lớn, đặc biệt khi nền kinh tế trong nước đang cho thấy những nền tảng vững chắc.

Khác

Cơn sốt vàng AI và “cơn khát” năng lượng khổng lồ

“Bong bóng AI” không chỉ giới hạn ở Thung lũng Silicon mà đã lan tỏa mạnh mẽ sang châu Âu. Các tập đoàn công nghiệp lâu đời của Pháp và Đức như Legrand, Schneider Electric hay Siemens đang hưởng lợi lớn khi trở thành những người “bán cuốc và xẻng” cho cơn sốt vàng này. Họ cung cấp hạ tầng thiết yếu—từ tủ rack máy chủ đến hệ thống làm mát—cho các trung tâm dữ liệu khổng lồ đang mọc lên như nấm.

Tuy nhiên, cơn sốt này cũng tạo ra một “cơn khát” năng lượng chưa từng có. Tại Anh, Lưới điện Quốc gia đang trong tình trạng “quá tải” vì các yêu cầu kết nối từ trung tâm dữ liệu, vốn chiếm hơn một nửa nhu cầu kết nối mới. Nhu cầu điện năng tăng vọt đến mức các dự án thật sự khả thi đang bị tắc nghẽn bởi các “hồ sơ đầu cơ”.

Mâu thuẫn này được thể hiện rõ nét nhất ở Hàn Quốc. Một mặt, quốc gia này đang ăn mừng chuỗi 29 tháng thặng dư tài khoản vãng lai liên tiếp, phần lớn nhờ vào sự bùng nổ của xuất khẩu chip bán dẫn—trái tim của ngành công nghiệp AI. Mặt khác, chính phủ Hàn Quốc lại công bố kế hoạch… cắt giảm tiêu thụ năng lượng quốc gia. Đây là một mục tiêu bị cho là phi thực tế và đi ngược lại hoàn toàn với xu hướng đầu tư khổng lồ vào các trung tâm dữ liệu và nhà máy chip, vốn cực kỳ ngốn điện.

Bàn cờ địa chính trị: Cuộc chiến giành tài nguyên và quyền kiểm soát hạ tầng

Cuộc đua AI không chỉ dừng lại ở hạ tầng và năng lượng, nó còn phơi bày những điểm yếu chiến lược và tạo ra một bàn cờ địa chính trị mới.

Châu Âu đang cảm nhận rõ nhất điều này. Nỗ lực tái vũ trang của họ để đối phó với Nga đang bị đe dọa bởi một “gót chân Achilles”: sự phụ thuộc gần như tuyệt đối vào đất hiếm từ Trung Quốc. Những khoáng sản này là thành phần không thể thiếu trong tên lửa, máy bay không người lái và các khí tài quân sự hiện đại. Bắc Kinh hoàn toàn có thể sử dụng đây làm đòn bẩy để kìm hãm năng lực quốc phòng của châu Âu.

Không chỉ hạ tầng hữu hình, hạ tầng “vô hình” cũng đang rơi vào vòng xoáy cạnh tranh. Trong một động thái ít được chú ý nhưng mang tính chiến lược, Elon Musk qua công ty SpaceX đã thâu tóm được quyền sử dụng dải tần vô tuyến S-band tại châu Âu. Đây là hạ tầng cốt lõi cho dịch vụ di động qua vệ tinh trong tương lai. Điều này đồng nghĩa với việc một hạ tầng viễn thông trọng yếu của châu Âu đã rơi vào tay một công ty Mỹ, dấy lên lo ngại sâu sắc về quyền tự chủ kinh tế và khả năng bị chi phối trong tương lai.

Phản ứng của các quốc gia

Trước bối cảnh đó, các quốc gia đang có những phản ứng và chiến lược kinh tế rất khác nhau để không bị bỏ lại phía sau.

Tại Nhật Bản, một nghịch lý đang diễn ra. Trong khi thế giới đang đổ tiền vào đầu tư, các doanh nghiệp Nhật lại đang tích trữ một lượng tiền mặt khổng lồ (khoảng 541 tỷ USD) thay vì đầu tư vào tăng trưởng. Điều này khiến chính phủ của tân Thủ tướng Sanae Takaichi vô cùng lo lắng và phải tìm cách thúc đẩy các doanh nghiệp chi tiêu, thậm chí đã đề xuất ý tưởng “đánh thuế tiền mặt”.

Trong khi các cường quốc đang đối mặt với những thách thức phức tạp, các nền kinh tế mới nổi lại nhìn thấy cơ hội. Nigeria là một ví dụ điển hình. Chính phủ nước này vừa ra mắt quỹ đầu tư công nghệ trị giá 618 triệu USD mang tên iDICE, và đã thực hiện khoản đầu tư đầu tiên. Đây là một bước đi chiến lược nhằm xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp “cây nhà lá vườn”, tận dụng làn sóng công nghệ để thúc đẩy nền kinh tế.