Evergrande hủy niêm yết

Việc China Evergrande chính thức bị hủy niêm yết khỏi Sàn giao dịch Chứng khoán Hồng Kông không phải là một sự kiện bất ngờ, mà là hồi kết tất yếu cho một doanh nghiệp bất động sản từng khuynh đảo thị trường. Từng là nhà phát triển lớn nhất Trung Quốc với giá trị vốn hóa đỉnh điểm vượt 50 tỷ USD, sự sụp đổ của Evergrande với gánh nặng nợ hơn 300 tỷ USD đã trở thành biểu tượng cho cuộc khủng hoảng sâu sắc của ngành bất động sản Trung Quốc. Bài viết này sẽ phân tích các nguyên nhân cốt lõi dẫn đến sự sụp đổ, quá trình xử lý hậu quả đang diễn ra và những tác động rộng lớn hơn đối với nền kinh tế Trung Quốc.

Tại sao Evergrande lại sụp đổ?

Sự sụp đổ của Evergrande không phải do một nguyên nhân duy nhất, mà là sự cộng hưởng của các yếu tố bên trong và bên ngoài.

• Mô hình “Nợ cao, Đòn bẩy cao, Doanh thu cao”: Nền tảng thành công ban đầu của Evergrande cũng chính là mầm mống cho sự thất bại. Công ty đã theo đuổi chiến lược mở rộng quy mô một cách quyết liệt, dựa vào việc vay nợ khổng lồ để thâu tóm quỹ đất và phát triển dự án với tốc độ chóng mặt (Star Island Record). Mô hình này hoạt động hiệu quả khi thị trường bất động sản tăng trưởng nóng. Tuy nhiên, nó trở nên cực kỳ mong manh khi chính sách thay đổi. Bước ngoặt quyết định đến vào năm 2020 khi chính phủ Trung Quốc ban hành chính sách “ba lằn ranh đỏ” nhằm kiểm soát chặt chẽ đòn bẩy tài chính của các công ty bất động sản. Chính sách này đã cắt đứt nguồn vốn vay, khiến mô hình của Evergrande sụp đổ như một hiệu ứng domino.
• Đa dạng hóa thiếu thận trọng: Khi ngành kinh doanh cốt lõi bắt đầu gặp khó khăn, Evergrande đã lao vào đa dạng hóa một cách dàn trải và tốn kém. Công ty đầu tư vào nhiều lĩnh vực không liên quan như xe điện (Evergrande Auto), nước khoáng (Evergrande Ice Spring), bóng đá (Quảng Châu FC), và du lịch văn hóa. Những mảng kinh doanh này không chỉ đòi hỏi vốn đầu tư khổng lồ mà còn không mang lại lợi nhuận đủ nhanh để bù đắp cho dòng tiền đang cạn kiệt từ bất động sản, qua đó làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng thanh khoản.
• Thất bại trong quản trị và Gian lận Tài chính: Yếu tố quyết định đẩy Evergrande đến bờ vực là những sai phạm nghiêm trọng trong quản trị doanh nghiệp. Công ty bị cáo buộc đã khai khống doanh thu lên tới 78 tỷ USD, một hành vi gian lận tài chính quy mô lớn dẫn đến việc nhà sáng lập Hứa Gia Ấn bị phạt nặng và cấm tham gia thị trường vốn suốt đời. Hơn nữa, có những cáo buộc rằng các lãnh đạo cấp cao, bao gồm Hứa Gia Ấn và vợ, đã chuyển một lượng lớn tài sản ra nước ngoài thông qua các hình thức như “ly hôn kỹ thuật” và các quỹ tín thác gia đình, ngay cả khi công ty đang trên đà sụp đổ.

Hậu quả của việc hủy niêm yết

Việc bị hủy niêm yết đánh dấu sự kết thúc của Evergrande trên thị trường chứng khoán, nhưng quá trình xử lý khối nợ khổng lồ của nó chỉ mới bắt đầu và đối mặt với vô vàn thách thức.

• Quá trình Thanh lý Phức tạp: Tòa án Hồng Kông đã chỉ định một đơn vị chuyên nghiệp để tiến hành thanh lý tài sản của Evergrande. Tuy nhiên, quy trình này cực kỳ phức tạp do Evergrande có tới hàng nghìn công ty con và khoảng 1.300 dự án dở dang trên khắp Trung Quốc. Theo các báo cáo gần nhất, tổng tài sản có thể xử lý được chỉ là một phần rất nhỏ so với tổng nợ phải trả. Tính đến tháng 5 năm 2025, tài sản sổ sách có thể thanh lý chỉ dưới 10 tỷ đô la Hồng Kông, trong khi tổng nợ phải trả lên tới hơn 2,4 nghìn tỷ Nhân dân tệ.
• Thứ tự ưu tiên của các chủ nợ: Một câu hỏi lớn là ai sẽ được đền bù và đền bù bao nhiêu. Về nguyên tắc, việc “bảo giao nhà” cho những người dân đã mua nhà sẽ được ưu tiên hàng đầu để đảm bảo ổn định xã hội. Tiếp theo là các nhà cung cấp, các tổ chức tài chính trong nước và cuối cùng là các chủ nợ nước ngoài. Tuy nhiên, với giá trị tài sản còn lại quá ít ỏi, khả năng thu hồi nợ của các chủ nợ, đặc biệt là các nhà đầu tư trái phiếu quốc tế, được dự báo là rất thấp.
• Truy thu tài sản của lãnh đạo: Một hướng đi quan trọng của các nhà thanh lý là theo đuổi các vụ kiện nhằm thu hồi tài sản được cho là đã bị các lãnh đạo cấp cao của Evergrande chuyển ra ngoài một cách bất hợp pháp. Các vụ kiện đang nhắm vào Hứa Gia Ấn, vợ cũ Đinh Ngọc Mai, và cựu CEO Hạ Hải Quân, với số tiền lên tới hàng tỷ USD. Tuy nhiên, đây là một cuộc chiến pháp lý phức tạp và kéo dài.

Tác động của Evergrande có ý nghĩa gì với mô hình phát triển kinh tế của Trung Quốc?

Sự sụp đổ của Evergrande không phải là một trường hợp cá biệt mà là một lời cảnh tỉnh cho toàn bộ mô hình phát triển kinh tế của Trung Quốc.

Vụ việc này khẳng định rằng thời kỳ bất động sản là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế Trung Quốc, chiếm tới 30% GDP ở thời kỳ đỉnh cao, đã qua đi. Chính phủ Trung Quốc đã thể hiện rõ ý định không “giải cứu” các nhà phát triển lớn bằng mọi giá, thay vào đó chấp nhận một quá trình điều chỉnh đau đớn để giảm thiểu rủi ro hệ thống trong dài hạn.

Bắc Kinh đang chuyển hướng ưu tiên từ bất động sản sang các ngành công nghệ cao như xe điện, năng lượng tái tạo và chất bán dẫn. Sự sụp đổ của Evergrande là một phần của quá trình chuyển đổi cấu trúc này, dù nó gây ra những tổn thương kinh tế ngắn hạn như suy giảm chi tiêu tiêu dùng và khó khăn cho ngân sách chính quyền địa phương.

Việc Evergrande bị hủy niêm yết là một cột mốc mang tính biểu tượng, đánh dấu sự kết thúc của một kỷ nguyên tăng trưởng dựa trên đòn bẩy và đầu cơ trong ngành bất động sản Trung Quốc. Quá trình xử lý hậu quả sẽ còn kéo dài và phức tạp, với những tác động sâu sắc đến các chủ nợ, người mua nhà và toàn bộ chuỗi cung ứng. Quan trọng hơn, đây là một bài học đắt giá về quản trị doanh nghiệp và sự cần thiết phải chuyển đổi sang một mô hình tăng trưởng kinh tế bền vững hơn, một thách thức mà Trung Quốc sẽ phải đối mặt trong nhiều năm tới.

Ngẫm sẽ thực hiện một bài phân tích sâu hơn về Evergrande trong tương lai. Mong các bạn đón nhận!

Tham khảo: The New York Times, Bloomberg, Sina