Claim: Bài viết dựa trên tài liệu tham khảo trước cuộc chiến tranh thương mại Trump 2.0
Tháng 8 năm 2015, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) đã thực hiện một loạt điều chỉnh đối với cơ chế tỷ giá tham chiếu hàng ngày của đồng nhân dân tệ (CNY), dẫn đến sự sụt giảm giá trị của đồng tiền này so với đô la Mỹ (USD) ở mức độ lớn nhất trong một ngày kể từ năm 1994. Sự kiện này gây ra những biến động tức thời trên các thị trường tài chính toàn cầu, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chính sách tiền tệ của Trung Quốc. Nó khép lại một giai đoạn kéo dài gần một thập kỷ mà trong đó đồng nhân dân tệ gần như chỉ có xu hướng tăng giá ổn định, đồng thời mở ra một thời kỳ mới với đặc trưng là sự biến động lớn hơn, sự thay đổi trong ưu tiên chính sách và những thách thức phức tạp liên quan đến việc cân bằng giữa kiểm soát nhà nước và các lực lượng thị trường.
Bối cảnh trước sự kiện tháng 8 năm 2015
Để hiểu được tầm quan trọng của sự kiện tháng 8 năm 2015, cần phải xem xét bối cảnh chính sách tiền tệ và kinh tế của Trung Quốc trong giai đoạn trước đó. Kể từ cuộc cải cách tỷ giá năm 2005, khi Trung Quốc từ bỏ cơ chế neo giá cứng vào USD để chuyển sang một hệ thống thả nổi có quản lý dựa trên một rổ tiền tệ, đồng nhân dân tệ đã bước vào quỹ đạo tăng giá kéo dài. Tính đến trước năm 2015, đồng tiền này đã tăng giá khoảng 33% so với USD. Quá trình này được hỗ trợ bởi tăng trưởng kinh tế cao, thặng dư thương mại lớn và dòng vốn đầu tư nước ngoài liên tục chảy vào.
Hệ quả trực tiếp của mô hình kinh tế này là sự tích lũy khối lượng dự trữ ngoại hối khổng lồ. PBOC đã liên tục can thiệp vào thị trường bằng cách mua vào USD để kìm hãm đà tăng giá của nhân dân tệ, qua đó hỗ trợ khả năng cạnh tranh của hàng xuất khẩu. Đến giữa năm 2014, dự trữ ngoại hối của Trung Quốc đạt đỉnh điểm ở mức gần 4 nghìn tỷ USD. Khối dự trữ này là biểu tượng cho sức mạnh kinh tế và được xem là một công cụ chính sách mạnh mẽ, mang lại cho Bắc Kinh sự tự tin để theo đuổi các mục tiêu chiến lược lớn hơn.
Một trong những mục tiêu đó là quốc tế hóa đồng nhân dân tệ. Bắc Kinh mong muốn đồng tiền của mình có vai trò lớn hơn trong thương mại, đầu tư và dự trữ toàn cầu, tương xứng với vị thế là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Đỉnh cao của nỗ lực này là việc vận động để Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đưa nhân dân tệ vào rổ tiền tệ Quyền Rút vốn Đặc biệt (SDR). Để đạt được điều này, một trong những yêu cầu chính là đồng nhân dân tệ phải “được sử dụng tự do”, điều này hàm ý một cơ chế tỷ giá linh hoạt và định hướng thị trường hơn.
Tuy nhiên, vào cuối năm 2014 và đầu năm 2015, nền kinh tế Trung Quốc bắt đầu bộc lộ những dấu hiệu tăng trưởng chậm lại. Dữ liệu kinh tế công bố trước tháng 8 năm 2015 cho thấy bức tranh không mấy khả quan: xuất khẩu tháng 7 giảm 8,3% so với cùng kỳ năm trước, tăng trưởng sản lượng công nghiệp không đạt kỳ vọng, và doanh số bán ô tô sụt giảm. Cùng lúc đó, thị trường chứng khoán Trung Quốc trải qua đợt sụt giảm mạnh. Đồng nhân dân tệ, vốn đã tăng giá theo USD so với nhiều đồng tiền khác, bắt đầu bị xem là được định giá quá cao, gây bất lợi cho khu vực xuất khẩu trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu yếu đi. Chính trong bối cảnh áp lực kinh tế gia tăng và các mục tiêu chiến lược dài hạn này, PBOC đã đưa ra quyết định của mình.
[Còn tiếp]
Bạn có thể đọc thêm nội dung chi tiết của bài này trên trang substack [cần trả phí].