Nền tảng cho sự thống trị của Trung Quốc được xây dựng bởi một kiến trúc sư duy nhất: nhà nước. Thông qua một loạt chính sách kéo dài và đa dạng, chính phủ Trung Quốc đã biến việc áp dụng xe điện từ một lựa chọn trở thành một điều tất yếu về kinh tế và thực tiễn. Trong hơn một thập kỷ, chính phủ Trung Quốc đã tung ra một loạt các “củ cà rốt” tài chính khổng lồ để nuôi dưỡng thị trường non trẻ.

Thứ nhất, Trung Quốc tập trung đầu tư vào cơ sở hạ tầng. Hiểu rằng “nỗi lo về phạm vi di chuyển” là rào cản lớn nhất, Trung Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào mạng lưới sạc. Đến giữa năm 2023, Trung Quốc đã có hơn 6,3 triệu bộ sạc, nhiều hơn bất kỳ nơi nào khác trên thế giới. Hơn nữa, các công ty như Nio đã đi tiên phong trong mô hình trạm hoán đổi pin, cho phép tài xế thay pin đã cạn bằng một viên pin đầy chỉ trong vài phút – một giải pháp hoàn hảo cho các đội xe taxi, như chính sách của Bắc Kinh yêu cầu.

Thứ hai, trợ cấp cho người tiêu dùng. Một chương trình quốc gia kéo dài từ năm 2009 đến 2022 đã trực tiếp giảm giá xe điện cho người mua, với mức trợ cấp có thể lên tới 60.000 nhân dân tệ (khoảng 8.375 USD). Ước tính, chỉ từ năm 2016 đến 2022, chính phủ trung ương đã chi khoảng 57 tỷ USD cho các khoản hỗ trợ này. Ngay cả khi chương trình quốc gia kết thúc, nhiều chính quyền địa phương vẫn tiếp tục các chương trình hoàn tiền của riêng mình.

Thứ ba, ưu đãi thuế. Người mua xe điện được miễn hoàn toàn khoản thuế mua hàng 10%, một chính sách đã được gia hạn đến năm 2027. Ước tính, khoản miễn thuế này có thể trị giá tới 97 tỷ USD vào cuối giai đoạn.

Thứ tư, trợ cấp cho nhà sản xuất. Hơn 500 nhà sản xuất xe điện đã được khai sinh nhờ sự hỗ trợ trực tiếp từ chính phủ dưới dạng các khoản vay giá rẻ, đất đai ưu đãi và trợ cấp sản xuất. Điều này đã tạo ra một môi trường cạnh tranh bùng nổ, dù lãng phí, nhưng cũng đã nuôi dưỡng những nhà vô địch thực sự như BYD.

Song song với việc khuyến khích, chính phủ cũng sử dụng “cây gậy” để khiến việc mua và sở hữu xe chạy xăng trở nên khó khăn và tốn kém hơn.

Thứ nhất, rào cản biển số. Tại các siêu đô thị như Thượng Hải và Bắc Kinh, việc có được một biển số cho xe chạy xăng là một cơn ác mộng. Ở Thượng Hải, người mua phải tham gia đấu giá, với chi phí cho một biển số có thể lên tới gần 100.000 nhân dân tệ (14.000 USD). Ở Bắc Kinh, đó là một hệ thống xổ số với tỷ lệ trúng cực thấp. Ngược lại, người mua xe điện có thể nhận được biển số xanh một cách dễ dàng và gần như miễn phí.

Thứ hai, hệ thống tín dụng kép. Trung Quốc đã áp dụng một hệ thống phạt các nhà sản xuất không đạt được các mục tiêu về tiêu thụ nhiên liệu và sản xuất xe năng lượng mới. Các công ty sản xuất quá nhiều xe xăng sẽ bị điểm âm và phải mua tín dụng từ các công ty có điểm dương (như Tesla hoặc BYD). Cơ chế này buộc các nhà sản xuất ô tô truyền thống, cả trong và ngoài nước, phải đẩy mạnh sản xuất xe điện để tránh bị phạt nặng.

 

Thứ ba, các ưu đãi phi tài chính. Ở nhiều thành phố, xe điện được hưởng các đặc quyền như lái xe trong làn đường dành cho xe buýt hoặc đỗ xe miễn phí, làm tăng thêm sức hấp dẫn trong cuộc sống hàng ngày.

Đọc thêm: BYD – Hành trình thống lĩnh xe điện toàn cầu | Câu chuyện doanh nghiệp

Sự kết hợp giữa “củ cà rốt” và “cây gậy” đã tạo ra một hiệu ứng mạnh mẽ. Nó đã kiến tạo nên một thị trường nội địa khổng lồ và được bảo vệ, nơi các công ty xe điện Trung Quốc có thể phát triển, hoàn thiện công nghệ và đạt được quy mô kinh tế trước khi bước ra thế giới.

[Còn tiếp]

Bạn có thể đọc thêm nội dung chi tiết của bài này trên trang substack [cần trả phí].